04.03.2025

Czułam, że się rozpuszczam. O doświadczaniu upału i roli antropologii w interdyscyplinarnych badaniach zmian klimatycznych.

Coraz częstsze i intensywniejsze fale upałów, odczuwane także w Polsce, są konsekwencją zmian klimatu. Upały wpływają na nasze ciała, zdrowie, relacje i życie codzienne, szczególnie grup bardziej wrażliwych, takich jak osoby starsze. Jednocześnie upały są efemerycznym obiektem badawczym – trudno uchwytnym, w skali roku krótkotrwałym, zapominanym później przez ludzi, media, instytucje. W prezentacji przyjrzę się temu, jak można badać rosnące upały i związane z nimi doświadczenia oraz jaką rolę odgrywa antropologia i metody etnograficzne w interdyscyplinarnych badaniach kryzysu klimatycznego.

Będę się opierać na badaniach prowadzonych w ramach projektu „Doświadczanie zmian klimatycznych: Transdyscyplinarne badanie przegrzewania miast” (EmCliC), realizowanego w latach 2020-2024. Projekt łączył metody i perspektywy antropologii społecznej, socjologii, nauki o klimacie, epidemiologii i fizyki, aby zbadać doświadczanie upału przez osoby starsze, powyżej 65 roku życia. Badania były realizowane w dwóch miastach: Warszawie i Madrycie. Projekt EmCliC był finansowany przez Narodowe Centrum Nauki w ramach Mechanizmu Finansowego EOG na lata 2014-2021 (2019/35/J/HS6/03992).

Zofia Boni jest antropolożką społeczną, adiunktką w Instytucie Antropologii i Etnologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się antropologią jedzenia, antropologią medyczną i środowiskową. Prowadziła badania etnograficzne dotyczące społecznych aspektów dziecięcej otyłości w Polsce oraz kierowała interdyscyplinarnymi badaniami dotyczącymi doświadczania i ucieleśniania zmian klimatycznych na przykładzie miejskich upałów w Polsce i Hiszpanii (projekt EmCliC). Autorka książki Feeding Anxieties: The Politics of Children’s Food in Poland (Berghahn Books).ola, C., … & Masi, A. (2022). Palaeoecological data indicates land-use changes across Europe linked to spatial heterogeneity in mortality during the Black Death pandemic. Nature ecology & evolution, 6(3), 297-306.