09.11.2021

Kulturowa mineralogia. O potrzebie wspólnot większych niż biologiczne.

Mierząc się z narastającym kryzysem środowiskowym dostrzegamy oczywistą konieczność przemyślenia naszych relacji z innymi formami
życia, rzadziej jednak zwracamy się ku gatunkom mineralnym. Te ostatnie nie tylko same się organizują, umożliwiają życiu trwanie, ale
też koewoluują z gatunkami biologicznymi, a zatem nie mogą być traktowane jako bierne i mniej istotne. Dywersyfikują się pod wpływem
zmian środowiskowych, a obecnie nawet my sami pośrednio lub bezpośrednio wpływamy na powstawanie nowych mineralnych substancji i formacji geologicznych. Kulturowa mineralogia, którą tu proponuję jako transdyscyplinarną perspektywę badawczą, mogłaby pomóc w ponownym rozpoznaniu i docenieniu sieci relacji łączących minerały (geos ) z nami (bios) oraz z innymi formami życia (zoe), w celu przekroczenia dominującej obecnie biontologii. Aby do tego przekonać, wskażę na mineralno-biologiczne powiązania na różnych poziomach organizacji materii (stawanie-się-z-minerałami i stawanie-się-minerałami), ale też na kulturowe potrzeby (fantazje, obsesje) kontaktu z kamieniami, skałami, meteorytami.

Monika Bakke, dr hab. prof. UAM, pracuje na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie kieruje Centrum Humanistyki Środowiskowej. Zajmuje się filozofią środowiskową oraz sztuką i estetyką w perspektywie posthumanistycznej, transgatunkowej i genderowej. Autorka książek: Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu (2010), Ciało otwarte (2000), współautorka Pleroma: Art in Search of fullness (1998), redaktorka Estetyki australijskich Aborygenów (2004), Going Aerial: Air, Art, Architecture (2006) oraz The Life of Air: Dwelling, Communicating, Manipulating (2011). Redaktorka „Czasu Kultury” (2001–2017). Kuratorka wystaw m.in. Refugia. Strzeż (się) tych miejsc (2021) i Bio-Reminiscencje (2012), a także Seeing the Forrest Through the Trees (Wielka Brytania, 2015) i Boundless Objects (Portugalia, 2019). Jej ostatnie badania koncentrują się na dynamice nieożywionego oraz nowych artykulacjach mineralnej obecności w sztuce współczesnej i humanistyce środowiskowej.