09.03.2021

Fitoetnografie zakłady

Waldlager Kulmhof – leśna część byłego Obozu Zagłady w Chełmnie nad Nerem, nazywana także Rewirem 77 czy potocznie Lasem Rzuchowskim, to kompleks polan na terenie obecnego leśnictwa Rzuchów (gm. Dabie), powstałych w wyniku wykarczowania przez personel obozowy fragmentu
lokalnego ekosystemu leśnego. To właśnie tu do dziś spoczywają szczątki i prochy około dwustu tysięcy żydowskich ofiar Zagłady w Chełmnie – mieszkańców miast i miasteczek włączonego w obręb III Rzeszy Kraju Warty.
W swoim wystąpieniu – odnosząc się do perspektywy badawczej nazywanej środowiskową historią Zagłady – chciałbym przyjrzeć się: 1) relacjom, jakie łączyły praktyki eksterminacyjne z praktykami o charakterze ekobójczym; 2) sposobom instrumentalizacji roślinności przez nazistów; 3) roślinnym figuracjom świadectwa; 4) oraz powojennym praktykom zarządzania pamięcią poprzez zarządzanie roślinnością. W ramach fitoetnograficznego modusu obserwacji stawiam pytania o to, czego “doświadczyły” rosnące w Lesie Rzuchowskim rośliny? Na co zdają się wskazywać? Czego są świadectwem, a może nawet dowodem? Jaki charakter ma ich sukcesja wtórna zmierzająca do odtworzenia w tym miejscu ekosystemu sprzed Zagłady? Jak opowiedzieć można integralną historię Lasu Rzuchowskiego – tragiczną historię ludzi, która trwale naznaczyła także przyrodę?

Dr Mikołaj Smykowski, etnograf, antropolog kulturowy. Adiunkt w
Instytucie Antropologii i Etnologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu. Absolwent seminarium doktorskiego Global Education
Outreach Program (2017/2018) Muzeum Żydów Polskich POLIN. Autor dysertacji Ekologie Zagłady (2019) nagrodzonej w 2020 roku przez Żydowski Instytut Historyczny (I miejsce w konkursie im. Majera Bałabana). Autor artykułów dotyczących środowiskowej historii Zagłady w Chełmnie nad Nerem publikowanych w „Tekstach Drugich”,
„Kontekstach”, „Journal of Genocide Research”.