11.01.2022

Czy mikroorganizmy eksperymentują z ludźmi? Etnografia wobec śluzowca.

Śluzowiec Physarum polycephalum to jednokomórkowy organizm zaklasyfikowany do królestwa Protista. W pewnej fazie rozwoju przybiera postać widocznego gołym okiem żółtego bloba. Żyje w wilgotnych i zaciemnionych miejscach, na ogół na próchniejących pniach zwalonych drzew. Blob jest drapieżnikiem, porusza się i rozrasta w poszukiwaniu pożywienia (bakterii, zarodników grzybów). Rozrastający się blob wytwarza wewnętrzną strukturę, która za pomocą kanalików łączy w wyjątkowo efektywny sposób najbliższe źródła pożywienia. Opuszczony przez niego teren pozostaje pokryty białym śluzem, tworzącym rodzaj mapy miejsc już poddanych eksploracji. Cechy te sprawiają, że Physarum polycephalum interesują się nie tylko biolodzy, ale również informatycy i artyści.
W moim wystąpieniu przeanalizuję kilka artystycznych i informatycznych projektów wykorzystujących śluzowca, oraz moje własne z nim doświadczenia, aby następnie zastanowić się nad koncepcją eksperymentu w etnografii i nad tym, jak eksperymentować z nie-ludźmi.

Maria Dębińska, antropolożka specjalizująca się w studiach nad płcią i seksualnością oraz społecznych studiach nad nauką, pracuje w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN. Autorka książki “Transpłciowość w Polsce. Wytwarzanie kategorii” (Warszawa 2020). Obecnie realizuje grant “Śluzowiec jako metoda. Etnografia praktyk naukowych”.