16.02.2021

Historia polityki ochrony wilka (Canis lupus) w Polsce w ujęciu dyskursywno-instytucjonalnym.

W ciągu ostatnich kilkunastu lat populacje wilków w Europie Środkowo-Wschodniej znacznie zwiększyły swoją liczebność oraz zasięg geograficzny zasiedlając takie państwa jak Holandia, Belgia i Dania, gdzie wytępiono je przed setkami lat. W literaturze naukowej sugeruje się, że proces ten był związany z wdrożeniem prawnych przepisów ochrony gatunku na poziomie europejskim, sprzyjającymi zmianami w użytkowaniu gruntów rolnych oraz skutecznymi systemami zarządzania populacjami dzikich zwierząt, dzięki którym wilki zyskały odpowiednią bazę pokarmową. Społeczno-polityczne przyczyny ekspansji wilków w Europie Środkowo-Wschodniej były natomiast tylko w ograniczonym zakresie przedmiotem zainteresowania naukowego. W swoim wystąpieniu przedstawię wyniki realizowanych przeze mnie badań na temat społeczno-politycznej historii ochrony wilka (Canis lupus) w Polsce od 1945 roku. Przedstawię grupy aktorów społecznych zaangażowanych w dyskusję o zarządzaniu tym gatunkiem, ich dyskursy, strategie oraz wpływ na zmiany instytucjonalne regulujące ten obszar polityki ochrony przyrody. Zidentyfikuję również kluczowe wydarzenia wpływające na dynamikę interakcji w ramach analizowanego pola. W swoich badaniach
wykorzystuję dane pozyskane z analizy literatury oraz z wywiadów pogłębionych. Jako tło teoretyczne rozważań wykorzystuję teorię instytucji, a zwłaszcza instytucjonalizm historyczny oraz instytucjonalizm dyskursywny. Wyniki moich badań sugerują, że kluczowe znaczenie dla ochrony wilków w Polsce miała działalność społeczno-polityczna koalicji organizacji pozarządowych oraz naukowców-ekologów, która wykorzystała sprzyjające okoliczności drugiej połowy lat dziewięćdziesiątych i skłoniła rząd do zmiany formalnego statusu wilka z gatunku łownego na gatunek chroniony. Podstawowe znaczenie miała przy tym zmiana dyskursywna, polegająca na podkreśleniu korzyści ekologicznych obecności wilków w ekosystemach przyrodniczych.

Dr Krzysztof Niedziałkowski jest absolwentem Szkoły Głównej Handlowej i Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Pracę doktorską dotyczącą dynamiki instytucjonalnej polskiej polityki ochrony przyrody obronił na Wydziale Nauk o Ziemi i Środowisku Uniwersytetu w Leeds (Wielka Brytania). Pracuje w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz Instytucie Biologii Ssaków PAN w Białowieży. W tym ostatnim zajmował się między innymi realizacją programu łączącego zrównoważony rozwój regionalny i ochronę przyrody. Brał udział w przygotowywaniu propozycji ustawowych mających na celu ochronę korytarzy ekologicznych w Polsce. Był członkiem zespołu ekspertów powołanego przez Prezydenta RP do przygotowania pakietu ustaw regulujących status Puszczy Białowieskiej. Brał udział w pracach Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES) powołanej przez ONZ oraz Białowieża Science Initiative zainicjowanej przez European Forest Institute. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na społeczno-politycznych uwarunkowaniach ochrony przyrody i środowiska. W Instytucie Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie zajmuje się polityką ochrony gatunkowej zwierząt. Jego aktualny projekt badawczy, finansowany przez Narodowe Centrum Nauki, dotyczy polityki ochrony wilków w Polsce, Niemczech i na Białorusi. Członek-założyciel i wiceprzewodniczący Sekcji Socjologii Środowiska Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Wyniki swoich prac publikował w takich czasopismach jak: „Ecology and Society”, „Land Use Policy”, „Environmental Sociology”, „Ecological Economics” i „Conservation Biology”.