10.05.2022

Małgorzata Praczyk

Środowiskowy wymiar powojennych migracji na “Ziemie Odzyskane”.

Migracje występujące po II wojnie światowej na terenach przedwojennej (i istniejącej w obecnych granicach) Polski, były bez wątpienia istotnym wyzwaniem środowiskowym. We wspomnieniach migrantów, aspekty przyrodnicze migracji zajmowały ważne, a niekiedy nawet i centralne miejsce. Celem mojego wystąpienia jest przedstawienie, w jaki sposób kształtowały się relacje osadników na „Ziemiach Odzyskanych” powojennej Polski z poszczególnymi elementami przyrody zachowanymi w pamięci osadników. W swoich wspomnieniach podkreślili oni bowiem znaczenie wielu elementów przyrody, składających się na środowiskowy wymiar doświadczenia migracyjnego. Najważniejsze z nich to żal i strach przed zerwaniem więzi emocjonalnej z utraconym środowiskiem przyrodniczym; środowisko przyrodnicze postrzegane jako źródło traumy – wynikające z obserwacji zniszczonej wojną natury; problem zadomowienia w nowej przestrzeni przyrodniczej związany z emocjonalnym poczuciem wyobcowania, wzmacnianym przez pamięć o wyrwaniu z wcześniej zamieszkiwanych miejsc; nadawanie napotykanym elementom przyrody nowych funkcji oraz wzajemne dostosowywanie się różnych elementów przyrody i ludzi. Analiza wspomnień osadników umożliwia odtworzenie panoramy związków ludzko-nie-ludzkich i odkrywa, często zaskakujące i nietypowe płaszczyzny tych relacji.

Małgorzata Praczyk, dr hab., prof. UAM, historyczka, pracuje na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest autorką książki Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników na „Ziemiach Odzyskanych” (Poznań 2018), która uzyskała nagrodę za najlepszą monografię poświęconą problematyce pamięci oraz monografii Materia pomnika. Studium porównawcze na przykładzie monumentów w Poznaniu i Strasburgu w XIX i XX wieku (Poznań 2015) wydanej także w tłumaczeniu na język angielski pod tytułem Reading Monuments. A Comparative Study of Monuments in Poznań and Strasbourg from the Nineteenth and Twentieth Centuries (Berlin 2020). Ponadto jest ona redaktorką i współredaktorką kilku książek: m.in. Pomniki w epoce antropocenu (Poznań 2017) czy Edukacja – migracja. Edukacja międzykulturowa w kontekście kryzysu migracyjnego z perspektywy krajów V4, wraz z Emilią Kledzik (Poznań 2016). Zajmuje się badaniami z zakresu historii środowiskowej, studiów nad pamięcią oraz problematyki postkolonialną. Zasiada w zarządzie European Society for Environmental History.
Pokaż mniej